DIWA SAGLIK - CINSEL SAGLIK

 

 

    CİNSEL YOLDAN BULAŞAN HASTALIKLAR
 
CİNSEL YOLLA BULAŞAN HASTALIK (CYHB) NE DEMEKTİR ?

CYBH bir kişiden diğerine vajina, ağız ve makat yoluyla cinsel ilişki sırasında bulaşan hastalıktır. Bazıları, zührevi hastalıklar da denilen bu hastalıkların frengi ve bel soğukluğundan ibaret olduğunu sanırlar. CYBH, cinsel organlardaki basit bir iltihaptan, kısırlığa ve diğer bir çok ciddi hastalığa kadar geniş bir yelpazeyi kapsar. AIDS ve Hepatit-B' de cinsel ilişki sırasında bulaşabilen hastalıklardır.

CYBH'a kimler yakalanabilir ?

Bu hastalıklar sadece belirli bir grupta görülmezler, herkesi etkileyebilirler, ancak bazıları daha fazla risk altındadır.

Cinsel yolla bulaşan hastalıklarda belirtiler ne zaman ortaya çıkar?

Cinsel yolla bulaşan hastalıklarda bazen belirti yoktur ya da kişiyi rahatsız etmeyecek kadar hafif belirtileri olabilir. Özellikle kadınlarda bazen hiç belirti görülmez. Ancak, tedavi edilmediği sürece, belirtisiz enfeksiyonu olanlar, bilmeden hastalığı başkalarına bulaştırırlar.

Cinsel temastan sonra hastalık belirtilerinin ortaya çıkması için geçen süre (kuluçka süresi) hastalıktan hastalığa farklıdır. Bu süre günler (bel soğukluğu), haftalar (klamidyoz, hepatit B), aylar (frengi) ya da yıllar (AIDS) olabilir.

Kişi Kendisinde CYBH olduğunu bilebilir mi ?

Bu enfeksiyonlardan bazılarının gözle görülür belirtileri olmaz, bu nedenle hastalık sahibi bunu fark edemez. Örneğin klamidya çok yaygın bir CYBH'dır ve özellikle 15-24 yaşla arasında etkindir. Erkek - kadın herkesi etkilediği halde kadınlarda gözle görülür belirtileri olmayabilir.
Klamidya tedavi edilmezse Pelvis İltihabına bu da kısırlığa neden olabilir.
Aşağıda sıralanan belirtiler bazen CYBH'da görülebilir:
  - vajina veya penisten normalin dışında bir akıntı gelmesi
  - idrar yaparken yanma veya sancı duymak veya idrarda iltihap olması
  - deride yara - bere, kabarcık, siğil veya çatlak bulunması
  - cinsel organlar üzerinde isilik gibi kırmızı lekeler bulunması
  - karnın alt kısmında sancı veya cinsel ilişki sırasında sancı duyulması
  - Avuç içlerinde ve ayak tabanlarında kaşıntısız bir kabartı olması.
CYBH olup olmadığı en iyi test yapılarak anlaşılır.
Başkalarında da aynı nedenlerden dolayı CYBH olup olmadığını bilemeyiz.

CYBH'lara yakalanmamak için neler yapılabilir ?

Cinsel ilişkide bulunmazsanız CYBH'lara yakalanmazsınız!. Sizden başka biriyle cinsel ilişkiye girmemesi şartıyla, tek bir kişi ile cinsel ilişkide bulunmak da kişiyi CYBH'a karşı korur (tek eşlilik). Özellikle (1) cinsel ilişkide bulunacağınız kişinin hasta olup olmadığından emin değilseniz ve (2) her zamanki eşiniz dışında birisi ile cinsel ilişkide bulunmak üzere iseniz kondom kullanın.

  • Cinsel ilişkide kondom kullanınız.
  • Cinsel eş sayısının artmasının, hastalık bulaşma riskini de arttırdığını unutmayınız.
  • Hastalık belirtisi olmadan da bulaşma olabileceğini unutmayınız.
  • Alkol ve uyuşturucunun doğru ve sağlıklı düşünmeyi engelleyerek, cinsel ilişki sırasında olumsuz davranışlara neden olabileceğini belleğinizden çıkarmayınız.
  • Size nakledilecek kanda gerekli testlerin yapılıp yapılmadığını sorunuz.
  • Başkalarının kullandığı şırınga ve iğneyi kullanmayınız. Bir defa kullanılıp atılan şırınga ve iğne kullanılmasını isteyiniz.
  • Hamile kadınsanız, doğum öncesi dönemde düzenli sağlık kotrollerinizi yaptırınız.

Cinsel ilişkide bulunan eşler ne zaman kondom kullanmaktan vazgeçebilirler ?

Her ikisi de hasta olmadıklarından emin olduklarında vazgeçebilirler. Ama emin olmak için test yaptırmalı ve birbirleri dışında başka kimselerle cinsel ilişkide bulunmamalıdırlar.

Cinsel yolla bulaşan hastalıklar, kan yolu ile de bulaşabilir mi?

HIV (AIDS virüsü), hepatit B virüsü ve frengi mikrobu kanda da bulunduğundan cinsel ilişki dışında kan yolu ile de bulaşabilen hastalıklardır. Bulaşmada kontrolsüz kan nakli, steril (mikroplardan arındırılmış) olmayan şırınga ve iğneler, kesici ve delici aletler de rol oynar. Damar içi uyuşturucu bağımlılarının kullandıkları şırınga ve iğneler ile bu hastalıkların bulaşma riski vardır.


Cinsel yolla bulaşan hastalıkların hangileri anneden bebeğine bulaşabilir?

HIV enfeksiyonu, hepatit B, sifiliz (frengi), gonore (bel soğukluğu), herpes ve klamidyoz adı verilen hastalıklar gebelik süresince veya doğum sırasında anneden bebeğine bulaşabilir.

Vajinayı su veya antiseptik sıkarak temizlemek CYBH'ı önler mi ?

Bu tür bir uygulamanın hastalıkları önlemek açısından faydalı olduğunu düşünenler olmakla birlikte, bu tür bir temizlik vajinada normalde bulunan bakterileri de öldüreceğinden sağlık açısından zararlıdır.

Gebe kadınlarda CYBH testi yapılabilir mi ?

Yapılabilir ve kendisinde CYBH olduğundan şüphelenen kadınlar gebe kalma durumlarında mutlaka test yaptırmalıdır, çünkü bazı CYBH'lar bebeğinize çok ciddi zararlar verebilir.

Hangi hastalıklar cinsel ilişki yoluyla bulaşabilir?

En sık rastlanılanları:

  • HIV enfeksiyonu (AIDS)
  • Hepatit B
  • Bel soğukluğu (Gonore)
  • Frengi
  • Klamidyoz
  • Kandidiyazis
  • Trikomoniyazis
  • Yumuşak şankır
  • Granuloma inguinale
  • Genital herpes
  • Lenfogranuloma venerium
  • Uyuz

KISA - KISA

AIDS (Acquired Immune Deficiency Syndrome)
Bu hastalık insanların enfeksiyon hastalıklara karşı direncini yok eden, İnsan İmmünyetmezlik Virüsü (HIV) tarafından yapılır. Bu hastalığa yakalanan kişiler enfeksiyon hastalıklara karşı savunmasız kalırlar. Bir çok hayatı tehdit eden hastalık ve bazı tip kanserler bu hastalarda görülür. Normalde hastalıklara neden olmayan bazı enfeksiyon ajanları bu kişilerin hayatını tehdit edici hastalıklar oluştururlar. HIV virüsü insanlara cinsel ilişki ve kanlı ortamlarca taşınır. Aynı iğnenin kullanılması, aynı pedikür makasının kullanılması, berberlerde jilet değiştirilmemesi hastalığın yayılmasına neden olabilir.


Human Papilloma Virüsü (HPV)
Cinsel organlar ve çevresinde siğil benzeri oluşumlara neden olan bu virüs kadınlarda cervix (uterus girişi) kanserlerinin de önemli sebeplerindendir. Virüs cinsel ilişki ile geçer.


Chlamydial Enfeksiyonlar
En sık rastlanan CYBH'tır. Hem erkeklerde hem de kadınlarda görülür. Akıntı ve idrar sırasında yanma, en sık görülen bulgularıdır. Kadınlarda tedavi edilmeyen hastalarda PID görülür. Bu enfeksiyonu taşıyan birçok kişide hiç bir rahatsız edici bulgu yoktur ve doktora başvurmazlar.


Gonorrhea (Bel Soğukluğu)
Gonerrhea da vagina veya penisten akıntı olur. İdrar yapmak zor ve ağrılıdır. Kadınlarda eğer tedavi edilmezse PID, ektopik gebelik (dış gebelik) ve kısırlığa neden olabilir.


Genital Herpes
Herpes Simplex virüsü neden olur (HSV). Sıklıkla genital bölgelerde ağrılı açık yaralar ve küçük su toplamaları şeklindeki yaralar görülür. Bu yaralar oluşmadan bölgede yanma ve kaşıntı hissi olabilmektedir. Genital Herpes yaraları birkaç hafta içinde iyileşseler de virüsler vücutta kalmakta ve daha sonra tekrar tekrar hastalığa neden olabilmektedir. Genital Herpes gebelik ve doğum sırasında bebek için ciddi tehlikeler yaratabilir.


Sifiliz (Firengi)
Bu hastalığın ilk bulgusu, kadınlarda vagina da, erkeklerde ise penis ucunda ağrısız bir yaranın belirmesidir. Bu hastalığın tedavisiz bırakılması, hastalığın çok ilerlemesine ve sinir sistemi, kalp dolaşım sistemi gibi hayati sistemleri tutmasına neden olabilir.
CİNSEL FONKSİYON BOZUKLUKLARI

Ereksiyon ve orgazm güçlüğü, cinsel isteksizlik ve vaginismus en fazla görülen cinsel problemler arasındadır. 

Türkiye'de 40 yaşını geçen erkeklerin yüzde 52’sinde değişik düzeylerde cinsel fonksiyon bozukluğu görülüyor. Kadınlarda ise cinsel soğukluk, orgazm olamama ve vaginusmus sorunları en önemli hastaneye başvuru nedenleri arasında yer alıyor.

Cinsel deneyimin yetersizliği, cinsel bilgilenmenin eksikliği ya da yanlışlığı, eşle olan genel ilişkinin zayıflığı, katı yetiştirilme tarzı, yerleşik yanlış inanışlar, kalıp yargılar ve başarısızlık endişesi başlıca psikolojik faktörler arasında yer alıyor.

Cinsel İsteksizlik

  • İsteksizlik belli bir eşe veya sevişme şekline olur. Sevişmeden kaçınma özellikle diğer eşin arzu ve talepleri olduğunda çoğalır.
  • Kadınlarda daha çok pasif direnme ve iğrenme, erkeklerde başarısızlık korkusu nedeniyle cinselliğe uzak durma daha çoktur.
  • Klinik başvurularda cinsel isteksizlik kadınlarda erkeklerden daha fazladır.
  • Kadında cinsel birleşme ve orgazm olamama sık rastlanan bir durum olduğu için tedavi edilmesi gerekli durum olarak değerlendirilmez.

Erkeklerdeki Sorunlar

  • Hormonal, nörolojik problemler, hipertansiyon, kalp damar hastalıkları ereksiyon sorununa neden olabilir.
  • Özellikle diyabetli hastaların yüzde 30’unda bir şekilde hafif, orta ya da ağır ereksiyon güçlüğü gözleniyor.
  • Stres, sigara ve alkol sorunu tırmandırıyor.
  • Tedavide erken teşhis çok önemli.
  • Uzmanlar vakit geçirilmeden hekime başvurulmasını öneriyor.
  • Sorunun çözümünde ilaç tedavisi, vakum cihazı, protez yerleştirilmesi gibi alternatifler mevcut.

Ağrılı Cinsel İlişkinin Nedenleri

  • Vajina girişindeki ve içindeki iltihaplar, vajinanın kayganlığını sağlayan bezlerin iltihabı.
  • Travmatik faktörler, düşmeye bağlı tahriş.
  • Kadın cinsel organının büyük dudaklardaki sarkıklarını gidermek için yapılan estetik ameliyata bağlı yara izleri.
  • Yumurtalıklardaki kistler, rahimdeki saplı miyomlar, karın zarı altındaki miyomlar.
  • Rahim boynundaki kanserler, başlıca sebeplerdir.
GONORE

Gonokok adı verilen bakterinin (mikrop) neden olduğu gonore, en sık rastlanılan cinsel yolla bulaşan hastalıklardan biridir. Halk arasında belsoğukluğu hastalığı olarak da bilinmektedir. Tedavi edilmez ise özellikle kadınlarda önemli sağlık sorunlarına neden olur.


Gonorenin yaygınlığı nedir?

1995 yılı Dünya Sağlık Teşkilatı tahminlerine göre her yıl yaklaşık 62 milyon kişi hastalığa yakalanmaktadır. Hastalık en sık Güney ve Güneydoğu Asya'da görülmektedir. Son yıllarda Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra ortaya çıkan Bağımsızlıklarını Yeni Kazanmış Devletler'de de hastalığın giderek arttığı bildirilmektedir.


Gonorenin belirtileri nedir?

Gonore, kadın hastaların %80'inde herhangi bir belirti vermez. Belirti vermeyen kişilerin çoğu tedaviden yoksun kalırlar ve hastalığı bilmeden sağlam cinsel eşlerine de bulaştırırlar. Belirti veren kadınlarda, vajinadan yeşil veya sarı renkte fena kokulu akıntı olabilir. İdrar yaparken yanma ve ağrı vardır, sık sık ve az miktarda idrara çıkılır. İki adet arasında kanama şikayeti olabilir.

Erkeklerin çoğunda belirti vardır. Hastalık belirtileri mikrobun, bulaşmasından 2-6 gün sonra (kuluçka süresi),penisin ucundaki üretra (dış idrar yolu) ağzından sarı yeşilimsi cerahat akar. İdrar yaparken yanma ve ağrı vardır, sık sık ve az miktarda idrara çıkılır.


Gonore, gebe kadından bebeğine bulaşır mı?

Tedavi görmemiş gonoreli hamile kadın, doğum esnasında mikrobu bebeğine de bulaştırabilir. Mikrop yenidoğan bebekte göz iltihabına neden olur. Bebekteki bu göz iltihabı tedavi edilmez ise hastalık körlüğe neden olabilir.


Gonore kadın sağlığını olumsuz etkiler mi?

Gonore, zamanında ya da etkisiz ve tam tedavi edilmediğinde kadında önemli sağlık sorunlarına neden olur. Yumurta kanallarının iltihaplanması sonucu kısırlık, dış gebelik gelişebilir. Karnın alt kısmında kronik (süreğen) ağrı şikayeti olabilir.


Gonore erkekte de kısırlığa neden olabilir mi?

Erkek hasta tedavi edilmediğinde meni yollarında iltihap ve bunun sonunda da kısırlık ortaya çıkabilir.


Gonorenin tanısı basit midir?

Gonorenin tanısı çok basittir. Penis ucundaki veya vajinadaki akıntıdan alınacak bir örnek mikroskop altında incelenerek gonore olup olmadığı basit olarak söylenebilir. Hastalığın tanısı hekim tarafından konulmalıdır.


Gonorenin tedavisi var mıdır?

Gonore antibiyotiklerle kolayca tedavi edilebilen bir hastalıktır. Mikrop, bilinçsiz ve recetesiz antibiyotik kullanımına bağlı olarak bazı antibiyotiklere karşı direnç kazanmıştır. Bu nedenle hekim recetesi dışında antibiyotik kullanımından sakınılmalıdır. Cinsel eşin de muayenesi ve gerekirse tedavisi gerekmektedir. Gonore vakaları ve cinsel eşleri, hastalık tam tedavi oluncaya kadar cinsel ilişkiden kaçınmalıdır.
  • Hekim önerisi olmadan ilaç kullanmayınız!
  • Cinsel yolla bulaşan hastalık belirtilerinden kuşkulandığınızda hekime başvurunuz.
  • Cinsel eşinizin de muayene ve gerekirse tedavisini yaptırınız.

Gonoreden nasıl korunulur?

  • Cinsel ilişkide kondom kullanınız.
  • Cinsel eş sayısının artmasının, hastalık bulaşma riskini de arttırdığını unutmayınız.
  • Hastalık belirtisi olmadan da bulaşma olabileceğini unutmayınız.
  • Alkol ve uyuşturucunun doğru ve sağlıklı düşünmeyi engelleyerek, cinsel ilişki sırasında olumsuz davranışlara neden olabileceğini belleğinizden çıkarmayınız.
  • Hamile iseniz, doğum öncesi dönemde düzenli sağlık kotrollerinizi yaptırınız.
FRENGİ

Frengi, Treponema pallidum adı verilen bir bakterinin (mikrop) neden olduğu cinsel yolla bulaşan bir hastalıktır. Tedavi edilmediği takdirde, bu bakteri, zaman içerisinde vücuda yayılarak birçok organda hasara neden olur.


Frenginin yaygınlığı nedir?

Frengi, en sık rastlanılan cinsel yolla bulaşan hastalıklardan biridir. 1995 yılı Dünya Sağlık Teşkilatı tahminlerine göre her yıl yaklaşık 12 milyon kişi hastalığa yakalanmaktadır. Hastalık en sık Güney ve Güneydoğu Asya'da görülmektedir. Son yıllarda Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra ortaya çıkan Bağımsızlıklarını Yeni Kazanmış Devletler'de de hastalığın giderek arttığı bildirilmektedir.


Frenginin ilk belirtileri ne zaman ortaya çıkar?

Hastalık; penis, vajina, anüs (makat) ya da ağız yolu ile bulaşır. Mikrobun sağlam kişiye bulaşmasından sonra ilk belirtiler 10 gün ile 3 ay içerisinde ortaya çıkar. Hastalıkta bir veya daha fazla sayıda, üstü açık, bir santimetre boyutlarında , sert, ağrısız "şankır" adı verilen yaralar oluşur. Bu yaralar, genelde bakterinin ilk bulaştığı cinsel organlar etrafında oluşur. Mikrop daha sonra kan yolu ile bütün vücuda yayılır. Kasık ve boyun lenf bezleri şişebilir.


Frengi şankırı ne zaman ortadan kalkar?

İster tedavi edilsin, ister edilmesin frengi şankırı, birkaç hafta içerisinde kendiliğinden kaybolur. Tedavi görmeden yaraların iyileşmesi hastalığın iyileşmesi anlamına gelmez. Bu devrede tedavi edilmeyen hastalarda hastalık ilerler.


Frengi, şankır döneminde tedavi edilmez ise ne olur?

Hastalık şankır döneminde tedavi edilmez ise, yaraların ortaya çıkışından itibaren 3-6 hafta içerisinde, ellerde, ayaklarda ve vücudun diğer kısımlarında kırmızılıklar (döküntüler) oluşur. Bu kırmızılıkların olduğu bölgelerde de bakteri bulunmaktadır. Bakteri, fiziksel temas sonucu, bu bölgelerdeki yara, sıyrık gibi kısımlardan sağlam kişiye bulaşabilir. Döküntüler genellikle birkaç hafta ya da ay sonra kendiliğinden ortadan kalkar. Döküntüleri ile birlikte; hafif ateş, yorgunluk, baş ağrısı, boğaz ağrısı gibi belirtiler de bulunabilir. Tedavi edilmeyen vakalarda dahi, bu belitiler kendiliğinden kaybolabilir. Frenginin ikinci dönemi olarak bilinen bu dönem 1-2 yıl devam edebilir.


Frengi, döküntü döneminde de tedavi edilmez ise ne olur?

Gerek birinci, gerekse ikinci dönemde tedavi edilmeyen frengi vakalarının üçte birinde, hastalık uzunca bir süre sessiz kaldıktan sonra daha ileri bir döneme gider. Bakteri kalp, gözler, beyin, sinir sistemi, kemikler, eklemler başta olmak üzere vücudun birçok yerinde hasarlara neden olur. Bunun sonucu ruhsal bozukluklar, körlük, felçler ve ölüm meydana gelir.


Frengi gebe kadından bebeğine bulaşır mı?

Tedavi edilmeyen frengili gebe kadından, bakteri, hamilelik esnasında bebeğe bulaşabilir. Bulaşım riski %70 dolayındadır. Bu gebelerin ise yaklaşık %25'i, ölü doğum ya da erken dönem bebek ölümü nedeni ile çocuklarını kaybederler.


Frengi kan nakli ile de geçer mi?

Hastalık mikrobu kanda da bulunduğundan kan donörlerinde frengi testi yapılır. Test sonucu hastalık bulunduğu anlaşılırsa kan başkalarına verilmez. Kontrolsüz kan nakli ile hastalık sağlam kişiye bulaşabilir.


Frengi tanısı basit midir?

Frenginin ilk belirtileri diğer bazı hastalıklarda da bulunabilir. Bu nedenle hastalık tanısı sadece hekim tarafından konulabilir. Hekim yaralardan alacağı örnekte mikroskop altında bakteriyi görebilir. Bunun yanında tanı koymaya yardımcı kan testleri de vardır. Ancak, ilk 3 ay testlerin yalancı negatif sonuç (mikrobu taşıdığı halde negatif sonuç çıkması) verebileceği de akılda tutulmalıdır.


Frenginin tedavisi var mıdır?

Frengi genellikle penisilin tedavisi ile kolayca iyileşir. Penisilin dozu ve uygulama şekli hekim tarafından belirleneceğinden, cinsel organları etrafında frengi şankırı olanlar kendi kendilerine ilaç kullanmamalıdır. Tedavinin başlangıcından genellikle 24 saat sonra bulaştırıcılık kaybolur.
  • Hekim önerisi olmadan ilaç kullanmayınız!
  • Cinsel yolla bulaşan hastalık belirtilerinden kuşkulandığınızda hekime başvurunuz.
  • Eşinizin de muayene ve gerekirse tedavisini yaptırınız.
  • Daha önce frengi geçirmiş, ya da o anda şankır belirtileri olan bir kişi iseniz kan bağışında bulunmayınız. Sağlık personelini bu konuda uyarınız.

Frengiden nasıl korunulur?

  • Cinsel ilişkide kondom kullanınız.
  • Cinsel eş sayısının artmasının, hastalık bulaşma riskini de arttırdığını unutmayınız.
  • Hastalık belirtisi olmadan da bulaşma olabileceğini unutmayınız.
  • Alkol ve uyuşturucunun doğru ve sağlıklı düşünmeyi engelleyerek, cinsel ilişki sırasında olumsuz davranışlara neden olabileceğini belleğinizden çıkarmayınız.
  • Size nakledilecek kanda gerekli testlerin yapılıp yapılmadığını sorunuz.
  • Hamile iseniz, doğum öncesi dönemde düzenli sağlık kotrollerinizi yaptırınız.

 

ÖNCEKİ SAYFA     SONRAKİ SAYFA